«خداوند کسانی که اهل ایمان و دانایی میباشند به درجات والایی میرساند و خداوند به آنچه انجام میدهید آگاه است»
علم و دانش، آغازی برای حرکت صحیح در جغرافیای کلان حیات دنیایی و فرا دنیایی انسان میباشد. علم راه را مینماید و هدف را مشخص میسازد و پدیدهها را کشف و معلوم میدارد و قدرت تسخیر و تبدیل و استفاده از اشیاء را ارائه میکند.
«دانایی منشأ تمامی خوبیها و رشد بوده و نادانی سرچشمه تمامی بدیها و سقوط است»
حیات بالنده و مستقل یک نظام سیاسی، بستگی به توانمندی آن در عرصه علم و فنآوری و تولیدات دانش بنیان و راهبردی دارد و کشوری که وابستگی علمی به دیگران دارد چون جسم مسمومی است که با سرم تزریق علم و یافتهها و ساختههای دیگران زنده است و همواره در موقعیت تهدید علمی و سپس سقوط اقتصادی و سیاسی به سر میبرد.
تاریخ پرفراز و نشیب و عبرتآموز جهان گواه است که هر کشور که اندیشه علمگرایی و دانایی محوری و خودکفایی و رشد و پیشرفت در عرصه فنآوری داشته است دارای بالندگی، پایداری و استقلال، قدرت رقابت و مقاومت و صاحب ثروت و عزت پایدار و همهجانبه میباشد.
«علم مایه قدرت است هر که آن را دارا باشد پیروز بوده و آن که آن را ندارد مغلوب است»
به همین جهت در متون فاخر دینی به علم توجه زیرساختی و اساسی گردیده و وجه تمایز انسان و دیگر موجودات شناخته شده است و اولین معلم انسان خداوند بوده و آغازین هدیه الهی به او بعد از آفرینش وی، علم و دانش میباشد.
و خداوند به انسان توان تفکر و پژوهش و تحقیق و کشف و تولید دانش داده است.
بیتردید یکی از مهمترین شاخصهای تعیین نرخ پیشرفت و توسعه یک ملت، مقدار گستره حوزه پژوهش، خودکفایی علمی و تولید دانش و فنآوری و تبدیل آن به صنعت و ثروت علمی میباشد.
شایان ذکر است هماینک یکی از مهمترین ابزار استعمار نو و سلطه جهان استکبار، عقب مانی و وابستگی علمی و اسارت و انحصار فنآوری و اعمال آپارتاید علوم در کشورهای انقلابی و مستقل و در حال توسعه، به ویژه در علوم استراتژیک، مانند دانش هستهای، نانو فنآوری، بیوتکنولوژی، تولید سلولهای بنیادین، صنایع پیشرفته نظامی و هوا فضا، فنآوری IT و رادیو داروهای حیاتی است.
بنابراین یکی از ضروری ترین کارهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران همانطورکه مقام معظم رهبری حضرت امام خامنهای(دامت برکاته العالیه) فرموده اند «جهاد علمی» و «نهضت تولید علم و دستیابی به مرجعیت علمی» است.
جهاد علمی یعنی مجاهدت و مبارزه در عرصه خودکفایی در تولید دانش و مرجعیت علمی در مقابل انحصارگران و سارقان حرفهای علم و دانش بشری در حوزه علوم مورد نیاز.
«اگر مردم آثار گرانقدر تحصیل علم میدانستند همگی به کسب علم و دانش میپرداختند هر چند جانها داده شود و دریاها طی گردد.»
جهاد علمی یعنی دارا بودن بینش و فهم عقلانیت جایگاه علم و فنآوری و تلاش دانش بنیان در حوزه نجات علمی، خودکفایی و تولید و زایش دانش و دارا شدن موقعیت مرجعیت علمی در جغرافیای علوم جهانی.
بیتردید فرآیند خودکفایی و تولید علم دارای ویژگیهای خاصی که به برخی از آنها اشاره میشود.
1.تدوین کارشناسانه نقشه جامع علمی کلان کشور و بومی شده آن حسب ظرفیتهای استانی و تبدیل آن به پروژههای علمی.
2.موضوع یابی و موضوع سازی علمی طبق نقشه آمایشی علم.
3.اولویت بندی موضوعات علمی بنا بر نیازهای جدی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 و ارائه آن به مراکز تخصصی دانایی محور.
4.توسعه و تعمیق امر پژوهش و محوریت آن در امور دانش بنیان و گسترش فرهنگ پشتکار و امید در میان پژوهشگران.
5.گسترش جنبش نرمافزاری و ایجاد هم افزایی علم و ثروت ملی.
6.ایجاد فرهنگ و گفتمان غالب «دانایی محوری و دانش بنیانی» در جامعه.
7.ایجاد کرسیهای نظریهپردازی و آزاداندیشی.
8.احداث و توسعه فضاهای استاندارد و مجهز، جهت تحقیق و پژوهش و تحصیل و تولید علم مانند مراکز آموزش عالی و دهکده و جزیره دانایی و پارکهای علم و فنآوری.
9.آموزش نخبگانی و نخبه پروری در تمامی سطوح آموزش با نگاه معماری فرایند رشد علمی کشور.
10. حمایت مادی و معنوی از پروژههای علمی سپس تولیدات علمی و صنعتی نخبگان و گسترش فرهنگ اعتماد به نفس علمی ملی.
11. برنامهریزی تولید علم و مرجعیت علمی و ایجاد نگرش جامعه علمی جهانی به ایران به عنوان یک کشور داناییمحور و مرجع.
12. حضور در عرصههای بینالمللی علوم استراتژیک.
13. ارائه تولیدات با استانداردهای لازم به جامعه جهانی و ایجاد قدرت رقابت بالا و پیشتازی در عرصه محصولات دانش بنیان با گسترش تجارت جهانی و فنآوری IT و تجارت الکترونیک و تبدیل علوم به ثروت ملی.
14. رصد علمی جهان و ایجاد بانک دانش و فنآوری بینالمللی در کشور و عرضه آن به متقاضیان داخلی و جهانی.
15. طراحی تعامل علمی با نخبگان جهانی و مراکز بینالمللی فنآوری.
16. جذب نخبگان و دانشمندان جهانی.
17. ایجاد انجمنهای دانش بنیان علمی و گسترش کارآمد پارکهای علم و فنآوری.
18. ایجاد و توسعه رسانههای علمی مانند شبکه دانش و فنآوری و مطبوعات حقیقی و مجازی.
19. برگزاری هدفمند مسابقات علمی بینالمللی، ملی، منطقهای و استانی.
20. مدیریت کارآمد و نظارت شایسته بر حسن جریان رشد علمی منطبق با نیازهای علمی کشور در فضای ملی و بینالمللی.
21. برنامهریزی رشد معرفت دینی و ایمان، تقوا مداری و رشد اخلاق و تربیت حس اسلامخواهی و ولایتمداری در محیط های دانشگاهی و آموزش عالی.
تاریخ اسلام و ایران اسلامی دارای پیشینه بسیار شکوفای علمی در جهان دانش و فنآوری و مرجعیت علمی در بسیاری از علوم مثل کلام و فلسفه و فقه و اصول، ریاضیات، شیمی و طب با گرایشهای گوناگون میباشد و پیدایش دانشمندان بزرگ نشان از قدمت «علم مداری» و «مرجعیت علمی» و تمدن جهان اسلام و ایران اسلامی دارد.
ولی عواملی چند باعث نزول نهضت تولید علم و دانش در ایران و جهان اسلام گشت که میتواند به برخی از آنها اشاره کرد:
1. فعالیت گسترده جهان استکبار و مصادره و استفاده فراوان از علوم جهان اسلام.
2.گسترش پروژه استعمار علمی استکبار در جغرافیای جهان اسلام و طراحی و اجرای آپارتاید علمی به ویژه در علوم پایه و استراتژیک.
3.بیتوجهی حاکمان به خودکفایی علمی و تولید علم به ویژه در علوم تجربی و سرسپردگی آنان به اجرای طرح وابستگی همهجانبه به ویژه علمی از جانب بیگانگان.
4.توسعه نهضت ترجمه و تقلید از اندیشههای غرب.
5.جذب و خریداری دانشمندان اسلامی و مهاجرت آنان به جهان سلطه.
6.ترویج فرهنگ تضعیف و تحقیر و خودباختگی علمی جهان اسلام و بزرگنمایی دانشوری جهان غرب و زدودن حس افتخار و اعتماد به نفس و خودباوری علمی ملی.
شایان ذکر است که تاریخ علم در ایران دارای سه برهه متفاوت است:
1. تولید و شکوفایی.
2. رکود و ایستایی.
3. احیاء و بالندگی.
در مقطع زمانی «تولید و شکوفایی» علم و دانش در ایران که در دوران اسلامی صورت گرفت عالمان بزرگی چون ابوعلی سینا، فارابی، ابوریحان بیرونی، خوارزمی، سیبویه، کسایی و رازی در علوم مختلف انسانی، تجربی، پایه و میان رشتهای ظهور کردند و به بسیاری از گزارههای جدید علمی و تولیدات و محصولات علمی دست پیدا کردند بهطوریکه کشورهای همجوار منطقه و دور دست از تألیفات و نظریههای عالمان و فنآوریهای نوین این مرزوبوم استفاده میکردند و ایران اسلامی میراث دار گنجینه بزرگ علمی جهان بود.
برهه «رکود و ایستایی» از زمان حاکمیت قاجار سپس پهلوی و شروع دوره نفوذ گسترده اروپا به ایران آغاز میشود و تا انقلاب اسلامی ادامه یافت. در این دوران تسلط سیاسی بیگانگان، سرسپردگی، خودکامگی و بیکفایتی و قومگرایی و خوشگذرانی پادشاهان و خاموشی خواص و نخبگان و خودباختگی همهجانبه غربزدگان موجب هرچه بیشتر وابستگی علمی و فنآوری و سرکوب استعدادهای درخشان و فرار مغزها از ایران گردید و فساد همهجانبه علمی و آثار شوم آن در مجامع علمی، محیط اجتماعی و نظام سیاسی و اقتصادی هر چه بیشتر نمایان شد.
«هر که جاهلانه عمل نماید بیش از آنکه پیشرفت کند به عقبافتادگی و تباهی دچار می شود»
در این دوران سیاه که سختترین دوره تاریخ سیاسی ایران است تمامی اسباب دریوزگی و وابستگی به جهان غرب تحقق یافت و محیطهای دانش بنیان با مدل و محتوای غربی بنا نهاده شد و فرهنگ غربگرایی علمی در این مراکز و جامعه به پیروی رشد علمی غرب و ورود فزاینده کالاهای غربی به ایران گسترش یافت. نگاه جامعه علمی و خاستگاه دانشوران ایران، غرب بود و نهضت ترجمه و تقلید و مونتاژ علمی و خودباختگی فنآوری از جهان به اصطلاح توسعه یافته و فرهنگ جمود و تحجر علمی سراسر جامعه علمی را فرا گرفته بود.
پیامبر گرامی اسلام , میفرمایند:
Pهَمَّةُ العُلَماءِ الوِعایَةُ و هِمَّةُ السُّـفَهاءِ الرِّوایَةُO[12]
«اهتمام اهل دانش بر فهمیدن و کشف و تولید است و اهتمام نابخردان بر ترجمان و روایتگری است»
دوره «اتکایی و بالندگی» از انقلاب اسلامی ایران شروع گردید و با طراحی، هدایت و فرمان مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای(دامت برکاته العالیه) به نهضت خودکفایی و جنبش تولید علم به اوج خود رسید، یک تحوّل عظیم علمی در تاریخ ایران آغاز گردید که یادآور دوران مرجعیت علمی ایرانی - اسلامی میباشد. در برابر تهاجم علمی جهان سلطه، جهاد و نهضت خودکفایی و تولید علم و دستیابی به مرجعیت علمی با تدوین نقشه جامع علمی کشور برنامهریزی و مدیریت گردید و سامانه گسترش جنبش نرمافزاری و کرسیهای نظریهپردازی و حضور در صحنههای دانایی محور جهانی تنظیم و سرانجام این فرایند رشد علمی و دانش بنیادین و تجلی علم در قالب فنآوریهای مورد نیاز و شکوفایی صنعت و ثروت معنوی و مادی نظام مقدس جمهوری اسلامی گردید.
با فرمان تشکیل این جبهه و جهاد علمی از طرف مقام معظم رهبری(دامت برکاته العالیه) و زمینه سازیهای حداقلی لازم، جوانان نخبه بسیاری با امید و نشاط و با جرأت و قدرت علمی به این مهم پرداختند که نتیجه آن جبران عقبماندگی علمی در برخی از علوم، خودکفایی و نوآوری و تولید علم و دستیابی به فنآوریهای نوین مانند دانش هستهای، نانو و تولید رادیو داروها، آفرینش سلولهای بنیادین، بیوتکنولوژی، تسلط نظری و کاربردی بر دانش هوافضا و دیگر علوم گردید.
این دوران را میتوان دوران جهاد علمی ایران اسلامی و بیداری علمی جهان اسلام نامید و آغاز نهضت رهایی علم از چنگال استکبار دانست و جهان آینده میرود که شاهد حماسه علمی ایران اسلامی باشد بدین جهت جبهه انقلابستیزی جهان استکبار با تمام قوای تهاجم سخت ترور و تهاجم نرم علمی به دنبال توقف رشد فزاینده جبهه دانشی ایران میباشد.
نظرات