اگر انسان در جایى که به ضرر خودش است، بتواند به عدالت قضاوت کند، به مرحله خیلى بالایى رسیده که همان مرحله عقل است. اگر ما آن اخلاق کودکى را که بین بد و خوب مرز قائل بودیم، تقویت کنیم و نفسمان را تزکیه و تهذیب نموده، و مسائل را درست ادراک کنیم، این اسمش عقل است.
مثلاً نفس مى‌گوید بخور، ولى عقل مى‌گوید جایز نیست. نفس مى‌گوید در حال غضب بزن، عقل مى‌گوید درست نیست. آن‌جاهایى که حیوانیت اقتضا مى‌کند که از غضب و شهوت و هر تمایل شیطانى تبعیت کند، عقل جلویش را مى‌گیرد و مى‌گوید: "أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْجاهِلِين" (بحار الأنوار، ج 60: 99). این حکم عقل است. اگر یک انسان پیدا شود که به مرحله کامل عقل برسد، مورد خطاب خداوند قرار مى‌گیرد که: "وَعَظَ أَهْلَ الْعَقْلِ وَ رَغَّبَهُمْ فِي الْآخِرَةِ فَقَالَ «وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ»". خداوند عقلا را موعظه کرده نه مؤمنین را، فرموده: زندگى دنیا به جز بازى و سرگرمى نیست، منتها این بازى‌ها تغییر مى‌کند؛ تا وقتى که جوان هستیم با توپ بازى مى‌کنیم و زمانى که پا به سن گذاشتیم سرگرم زن و بچه و مقام و ریاست و تعارف و پایین و بالا نشستن هستیم. آیت الله میانجی (ره)
 |
 |
 |
نظرات